03
آبان

طراحی و اجرای بام سبز

باغچه های زیبای پشت بام، برای اولین بار در کشور آلمان خود نمایی کرد .
در کشور آلمان اکثر قریب به اتفاق ساختمان ها دارای روف گاردن می باشد.
این پشت بام‌های سبز در آلمان رواج زیادی داشته و حدودا 10% از ساختمان های آن دارای بام باغ هستند .

بام سبز در ایالات متحده ی آمریکا نیز رواج یافته و می توان به مشهورترین آنها در تالار شهر شیکاگو اشاره نمود.

این تالار دارای روف گاردنی بسیار سرسبز و زیبا است و به سبب پوشش گیاهی، دمای آن نسبت به بنا های فاقد این باغچه ۲۵ درجه سانتی گراد کمتر و خنک تر است.

آنچه در این مقاله می خوانید:

انواع بام باغ یا روف گاردن

  • بام باغ گسترده

دراین نوع بام از گیاهانی با ریشه های کوتاه استفاده می گردد که قابلیت رشد باعمق کم را داشته باشند.

  • بام باغ متمرکز

دراین نوع بام از گیاهانی با عمق ریشه زیاد و حداقل ۳۰ سانتی متری استفاده میگردد.
از مزایای این نوع بام باغ یا روف گاردن می توان عدم محدودیت در انتخاب نوع گیاهان اشاره کرد.
هر نوع گیاهی حتی انواع هندوانه, توت فرنگی و حتی گیاهان دارویی مانند پونه, اسطوخودوس قابل کاشت می باشد.

روف گاردن ( بام سبز ) چیست؟

روف گاردن یا بام سبز، در تعریف عامیانه به فضای سبز روی پشت بام گفته می شود.
فضای سبز روی سقف ( پشت بام،حیاط و…) و بستر کشت گیاه، در ارتفاع بالاتر از سطح زمین،روی بستر مصنوعی پشت بام ساخته میشود.

روف گاردن یا در زبان فارسی بام باغ منظره ایی زیبا و مشرف به شهر در اختیارتان قرار میدهد.
امروزه می توان بر روی بام خانه ها و ساختمان های بلند یک باغ زیبا با انواع گیاهان ایجاد کرد.

روف گاردن یا بام باغ می تواند گذاشتن چند گلدان در پشت بام یا اجرای یک فضای سبز باشد.
باغ روی بام می تواند یک آبشار زیبا، باغچه با بوته ی میوه، گل یا آلاچیق چوبی کوچک داشته باشد.

روف گاردن از نظر زیبایی بخشیدن به ساختمان و شهر

روف گاردن یا همان باغچه های روی بام از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد:
این پشت بام های سبز ایده ای نو و اکثریت پسند است.
خصوصا برای کسانی که عاشق طبیعت و سرسبزی و بهره بردن از طراوت و زیبایی آن در این ازدحام و شلوغی و صنعتی و ماشینی بودن محل زندگی هایمان می باشد.

زمانی که از فضای خشک و کسل کننده ی داخل منزلمان خسته شده ایم و نیاز داریم از این فضای خسته کننده خارج شویم، کجا بهتر و نزدیک تر و در دسترس تر از روف گاردن منزل یا ساختمانی که در آن هستیم .

البته که ایده ی جالب و زیبا است و کسانی که این زیبایی را در ساختمانشان ایجاد می کنند، هم زیبایی را به چشمانشان بخشیدند، هم به ساختمان و شهرشان.

با این کار قطعا شهری زیباتر و سرسبزتر خواهیم ساخت.

اثر روف گاردن بر دما

روف گاردن در کاهش دما و تعدیل هوای شهرها بسیار موثر می باشد .
اگر ساختمان های یک شهر دارای پوشش سبز گیاهی روی بام های خود باشند دمای شهر تا ۱۲ درجه ی سانتی گراد کاهش پیدا می کند.

این ویژگی مطلوب، با افزایش رو به رشد دمای کره ی زمین، ایده ای کارآمد و پرفایده می باشد.

عمر مصالح در بناهای دارای این پوشش روی بام، به دو تا سه برابر افزایش پیدا می کند.

نکات مهم برای ساخت روف گاردن

محل اجرای روف گاردن لزوما بام ساختمان نیست.
لابی ساختمان، از جمله فضاهایی ست که افراد مختلف مدت زمانی را در این مکان به انتظار می نشینن و مناسب برای اجرای روف گاردن است.

پاسیوها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و مکان مناسبی برای اجرای روف گاردن هستند.
تراس ها، به علت خصوصی بودن، یکی از اولین هدفهای اجرای این سیستم هستند.
پوشیده بودن سقف تراسها باعث ایجاد محیطی متفاوت با بام از نظر عملکرد هســـتند.

  • گیاه مناسب بام سبز

ویژگی هایی مانند میزان تحمل گرما و نور مستقیم خورشید و رشد ریشه گیاه باید درزمان تهیه درنظر گرفته شود.

  • فضای سبز روی پشت بام

فضای سبز می تواند ترکیبی از گیاهان و گلدان و بوته ی میوه باشد.

  • آبیاری اتوماتیک

جهت حفظ، نگهداری و آبیاری گیاهان در زمان های مشخص از آبیاری اتوماتیک و قطره‌ای هوشمند استفاده می شود که از اجزای اصلی و مهم می باشد.

  • نورپردازی فضای سبز پشت بام

از عناصری که در طراحی لاکچری و زیبای روف گاردن بسیار مؤثر است و هزینه بالایی دارد.

  • زیرسازی پشت بام

به روش مدولار، زیرسازی استاندارد بام را اجرا میکنند و آماده سازی سطح تمام پشت بام صورت می گیرد.

  • کف سازی فضای پشت بام

کف به سه صورت چوبی و شن و قلوه سنگ تزئینی ارائه می شود.
هرچه میزان و سطح کف‌ و متریال ها بیشتر باشد هزینه هم بیشتر می شود.

  • تجهیزات جانبی پشت‌ بام

آلاچیق ، آتریوم ، مبلمان آب‌ نما ، فضاهایی مانند آشپزخانه همه جزو تجهیزات جانبی هستند.

اجرا روف گاردن ارزان، سبب کاهش کیفیت پروژه و متریال ارزان، هزینه‌ ی آتی سنگین‌ تری خواهد داشت.

روف گاردن به مساحت قابل ساخت پروژه افزوده و مكانهای جدیدی برای اجتماع درون محیطی فراهم می آورد.

این امـربا توجه به راهکارهای اجرایی مناسب ، مورد توجه مشاوران، معماران و سازندگان در صنعت ساختمان کشورمان گردیده است.

طرح بام سبز

ویژگی های ساخت و احداث روف گاردن

طراحی و اجرای روف گاردن شامل دو مرحله می باشد:

1-عمرانی ( اجرای ایزولاسیون و زهکشی)

2-لند اسکیپ ( اجرای فضای سبز و تجهیزاتی مانند آلاچیق ، باربیکیو ، آبنما و … )

مصالح نوین ژئوسنتتیک مانند ژئوممبران ، ژئودرین و ژئوتکستایل موثر در تسریع، کاهش هزینه و بالا بردن ایمنی سیستم ایزولاسیون میگردد.

زهکشی و فیلتراسیون بام از اساسی ترین اجزاء ساختمان و تخصص مهندسین سابات ایده می باشد.

این سیستم در هر بامی و اغلب قریب به اتفاق و در هر زیست بومی قابل اجرا می باشد . 

روف گاردن یا  فضای سبز بام  محیطی زیبا و با طراوت برای شهروندان خوش ذوق تلقی می شود .

مکانی که می توان آن را با عایق پوشاند و با سیستم درست زهکشی و آب رسانی کرد.

با ایجاد بستر مناسب خاک،گونه های گیاهی متنوعی، با توجه به شرایط و اقلیم آب و هوایی منطقه میتوان کاشت.

روف گاردن با ایجاد محیطی مفرح و زیبا در ارتفاع با مناظری متفاوت، در فضای گمشده ای از ساختمان که تاکنون بلااستفاده به نظر می رسید، ایده ای جالب و منحصر به فرد جهت ارتقای سطح کیفی زندگی و افزایش ارزش بـنا و ساختمــان خواهـد بود.

از دیدگاه مهندسی سازه، طراحی روف گاردن سبب افزایش پایداری و مدیریت باران های سیل آسا می گردد.

بام سبز مدرن

مزایای روف گاردن در بام ساختمان ها

روف گاردن با پوشش گیاهی خود مانع از هدر رفتن آب باران شده و کمتر این آب روانه ی فاضلاب شهری شده و بیشتر به خورد آن اکوسیستم می شود.

از طرفی این باغچه های روی بام سبب کاهش آلودگی هوای شهری شده و کربن موجود در دود موجود در هوا را گرفته و به جای آن اکسیژن به محیط تحویل می دهد.

همانطور که اشاره شد، مثل عایق حرارتی و دمایی در ساختمان، دمای هوا را گرفته و سبب خنک شدن محیط می شود.

اگر محیط بالای بام سبز نیز با شیشه پوشانده شود می تواند انرژی خورشیدی را بگیرد و تولید انرژی نماید.

روف گاردن روی یک عایق اجرا شده، با پوشش گیاهی مناسب سبب افزایش عمر سقف می شود و به بنا زیبایی و طراوت می بخشد.

بام سبز یا بام باغ مدرن
بام سبز مدرن 2

مزایای اقتصادی روف گاردن

روف گاردن با پوشش گیاهی و عایقی که روی سقف ایجاد میکند، عمر ساختمان و سقف را بالاتر برده و از تعمیرات زود هنگام و هزینه نگهداری روف گاردن و سقف آن جلوگیری نموده و به صرفه ی اقتصادی در این امر کمک می کند.

این بام های سبز سبب کاهش هدر رفت آب باران به فاضلاب میشود.

کف پشت بام اگر دارای پوشش شیشه ای باشد سبب استفاده از انرژی خورشید شده و صرفه ی اقتصادی دارد.

قیمت روف گاردن

هزینه اجرای روف گاردن بسته به نوع پروژه، طبقه، محل و نیز نوع گیاهان مورد استفاده، تعداد گلدان ها و فلاورباکس ها، تجهیزات, نوع کف و المانها و کیفیت آنها متغیر است.

شرکت سابات ایده این پروژه ها را با توجه به سلیقه مشتری و متریال درخواستی, طراحی و اجرا می کند. ولی توصیه و تجربه ما به مشتریان این است که به دنبال اجرای روف گاردن ارزان نباشند.

معایب بام سبز کدامند؟

روف گاردن و ایجاد پوشش گیاهی در برخی از مناطق جغرافیایی قابل اجرا نمی باشد چرا که آن محیط شرایط مناسبی جهت این عمل را دارا نمی باشد.

نقشه و نوع برخی ساختمان ها توانایی تحمل خاک و وزن پوشش گیاهی را روی بام خود ندارد .

عواملی مثل مشکل در زهکشی به مرور زمان، ته نشینی ذرات خاک و نشست خاک و ایجاد گودال و همچنین ریشه دواندن گیاهان درون سقف، سنگین شدن سقف، سخت شدن سطح خاک و آسیب دیدن سطح صاف سقف نیز در صورت عدم پیشبینی کنترل نشدن از جمله معایب روف گاردن و ایجاد فضای سبز در بام ساختمان ها می باشد.

استاندارد اجرایی بام سبز

در ساختمان های دارای بام سبز توجه به استانداردهای تعریف شده در طراحی، انتخاب مصالح و اجرای بام سبز ضروری بوده و در بازدهی بیشتر آن تأثیر مثبتی می گذارند.

گزیده ی استانداردها، برگرفته از استانداردهای ” لید3 ” و ضوابطی که برگرفته از نتایج تحقیقات دیگران است در ادامه آمده است:

۱) از گیاهان بومی،سازگار با منطقه استفاده شود و پوشش های گیاهی انتخاب شود كه در بادهای شدید نیز استوار و بی حركت باقی بماند و در مقابل خشكسالی مقاومت داشته باشد.

۲) از مصالح و تولیداتی كه در منطقه تولید می شود، به دلیل پشتیبانی از منابع منطقه ای استفاده شود و یا مصالح بازیافتی ساختمان برای اجرای بام سبز به کار رود.

*همچنین می تواند از مصالح تجدید شدنی و با خطر آتش سوزی حداقل و با آلودگی کم باشد.

۳) غشاء ضد آب قبل از اجرای باغ سبز مورد آزمایش قرار گیرد.

۴) آبهای سطحی باید قبل از اینكه جریان یابند توسط سیستم زهكشی جمع آوری شود.

آب جمع شده توسط باغ پشت بام می تواند برای مصارفی مانند سرویس های بهداشتی، سرمایش و گرمایش استفاده شود.

۵) استفاده از مواد شیمیایی مانند كودها و آفت کشها به حداقل برسد یا حذف گردد.

گل‌ها و گیاهان مناسب روف گاردن

بهتر است گیاهان بومی و مقاوم به شرایط آب و هوایی منطقه ی زندگی خودمان را بکاریم .

گیاهانی که نسبت به خشکی، رطوبت هوا، میزان بارندگی، میزان تابش نور خورشید و شدت آن و نیز میزان، شدت و جهت وزش باد منطقه مقاوم است و حساسیت کمتری دارد.

روف گاردن باید دارای پوشش گیاهی باشد تا در تمام فصول سال زیبایی، طراوت و سرسبزی خود را بخوبی حفظ نماید، این شرط مهمی برای لذت بردن از دیدن چنین منظره ای در پشت بام منزلمان می باشد.

نکات زیر در انتخاب گیاهان روف گاردن مدنظر گرفته شود:

۱) بدنبال گیاهان سخت‌جان و مقاوم در برابر گرما باشید:

  • برای انتخاب گیاهان مقاومت در برابر باد، اشعه آفتاب و گرما بیشتر از گیاهان باغچه‌ای حائز اهمیت است.
  • احتمال زنده ماندن نهال‌ با خصوصیات فوق در سال اول رشد بیش از گیاهان دیگر است.
  • برای اینکه بتوانید گیاهان ظریفتر و شکننده‌تری استفاده نمایید نیاز به بادشکن و حفاظ دارید.

۲) گیاهان محلی شهر خود را خریداری نمایید:

  • گیاهانی که مختص آب و هوای مشابه با شهر شما باشند، راحت تر از گیاهان خارجی با باغچۀ شما ارتباط برقرار کرده و رشد می‌کنند.
  • مقاومت آنها در برابر تغییرات آب و هوایی محل زندگی شما بیشتر است.
  • همچنین امکان لانه کردن پرندگان و پروانه‌ها در آنها بیشتر می‌باشد.

۳) درختچه‌ها و بوته‌های تزیینی انتخاب کنید:

  • تعدادی درختچه و بوتۀ تزئینی برای روف گاردن خود خریداری نمایید.
  • گیاهان بزرگ به دلیل سنگینی و جاگیر بودن گزینه‌های مناسبی برای باغچه‌های سقفی نیستند.
  • درختچه‌های کوچک تزئینی گزینه‌ ی مناسبی برای آنهاست،اگر توسط بادگیر محافظت و در جای ثابت قرار گیرند،رشد خوبی خواهند داشت.